W Egipcie bezpiecznie

Tydzień temu wróciłam z Egiptu, gdzie bawiłam na wycieczce objazdowo-pobytowej z biurem Rainbow Tours. Wrażeń i atrakcji było tyle, że na wołowej skórze by nie spisał. Teraz chcę się jednak skoncentrować na sprawie bezpieczeństwa turystów. Wyjazdy, przynajmniej w pewne rejony tego zwariowanego kraju, są oficjalnie odradzane. Mówi się, że bezpiecznie jest tylko w grupie zorganizowanej, jeśli nie w grupie, to tylko w nadmorskich kurortach. Jak jest naprawdę?

Naprawdę w kraju od lipca 2013 rządzi junta. A kiedy rządzi junta, wszędzie widać wojsko. Policji też nie brakuje. Nigdy w życiu nie napatrzyłam się tak na pistolety i karabiny maszynowe. Wzdłuż dróg jezdnych i na rogach ulic w miastach stoją małe, kamienne bunkry z okienkami zamurowanymi cegłą do 2/3 albo 3/4 wysokości, żeby nie zaglądać do środka. W bunkrach siedzą uzbrojeni ludzie. Przed bunkrami również, na lichych krzesełkach, z „kałachami” w stanie gotowości - niekoniecznie umundurowani, niektórzy po prostu w galabijach i turbanach, jak gdyby właśnie wracali z targu. To pewnie cywilne wsparcie dla wojska i policji. Ich twarze mówią, że to nie żarty. Są czujni i gniewni. Nie wolno ich fotografować. A chciałoby się - to przecież nie szopka dla turystów, tylko kawał prawdziwego życia…

         Takie obrazki widuje się wszędzie, w Kairze, Asuanie i Hurghadzie, w Dolinie Nilu i na wybrzeżu Morza Czerwonego, przy kościołach chrześcijańskich i przy drogach jezdnych.

Bunkier na rogu koptyjskiego kościoła w Hurghadzie (w środku jest przedstawiciel tamtejszej bezpieki)

Ale bywa jeszcze bardziej zbrojnie. Na ulicach Kairu spotyka się czołgi. Plac Tahrir otoczony jest przez transportery opancerzone, na których siedzą żołnierze z lufami wycelowanymi przed siebie. Dochodzące do placu uliczki zagrodzone są zasiekami z drutu kolczastego, żeliwnymi barierkami, barykadami z beczek i blokadami z rozłożonych na ziemi kolców – a przynajmniej tak to wyglądało tuż przed 25 stycznia 2015, czwartą rocznicą wybuchu rewolucji w Egipcie. Transportery porozstawiano też grupkami w Hurghadzie. Podczas przejazdu z Kairu do Hurghady dostrzegamy nieco w głębi Pustyni Wschodniej coś, co wygląda jak zgrupowanie wojska uzbrojonego w czołgi i inne pancerne wozy. Potem znowu, i znowu, i jeszcze raz. Nie jesteśmy pewni, że to właśnie to, bo patrzymy przez niedomyte szyby autokaru i z bardzo dużej odległości, ale jest wielce prawdopodobne, że dobrze nam się wydaje: pustynia jest uzbrojona i czuwa. Hipotezę tę dodatkowo wspiera fakt, iż w Egipcie panuje całkowity zakaz przebywania na pustyni pomiędzy godziną 18:00 a 6:00 rano, zaś w ciągu dnia nie mają na nią wstępu żadne osoby prywatne, wyłącznie turystyczne grupy zorganizowane w towarzystwie lokalnych kierowców i przewodników.

 

Siły zbrojne w centrum Daharu, najstarszej dzielnicy Hurghady

Posterunków kontroli drogowej w całym kraju jest chyba tyle, ile zdarza się kradzieży w hotelach trzygwiazdkowych - czyli, mówiąc najprościej, dużo. Kontroli podlega każdy pojazd i nie zawsze łatwo o machnięcie ręką oznaczające „okej, jedź dalej”. W autokarze musieliśmy kilka razy zaciągać zasłonki, żeby nie było widać ilu turystów nim jedzie. Nie wiem dokładnie, o co chodziło. Pilot wspominał coś o przydzieleniu policyjnego konwojenta (obowiązującym od pewnej liczby osób?), lecz podejrzewam, że rzecz polegała na uniknięciu jakiejś tajemniczej opłaty drogowej, związanej zapewne z kosztami utrzymania owych posterunków (służących, bądź co bądź, bezpieczeństwu turystów).

Z obowiązkiem podróżowania w konwoju i w towarzystwie policjanta zasiadającego w naszym autokarze zetknęliśmy się jadąc na wycieczkę do Abu Simbel. Konwój wyrusza codziennie o 4:30 z Asuanu. Kto spóźni się na miejsce zbiórki – nie pojedzie. A turyści niezorganizowani muszą się zorganizować, to znaczy załatwić wycieczkę do Abu Simbel z lokalnego biura lub hotelu.

Konwój prowadzi jedno auto policyjne, a oprócz tego do każdego autokaru wsiada policjant. Jazda przez nagą pustynię trwa trzy godziny i konwój nie zatrzymuje się nawet na chwilę. Żadnej kawki, żadnego siusiu ani kupki, żadnej fotki. Organizator wycieczki musi przypomnieć turystom o „wyczerpującym” potraktowaniu wizyty w toalecie przed odjazdem (oczywiście w hotelu, bo w miejscu zbiórki już się nie wysiada). Ale życie jest pełne niespodzianek. Tym razem niespodziankę zgotowuje nasz autokar: nagle otwiera się lewy bagażnik, a ponieważ ani kierowca, ani policjant-konwojent niczego nie zauważyli, jechaliśmy z falującą klapą. Przywodzi mi to na myśl pomylonego ptaka usiłującego bezskutecznie poderwać się do lotu za pomocą jednego skrzydła. Dopiero gdy cała nasza grupa zaczyn krzyczeć, kierowca orientuje się w sytuacji i zatrzymuje wóz. Wraz z policjantem usiłują zamknąć oporną, wciąż odskakującą klapę. Ostatecznie jakoś im się udaje i jedziemy dalej. Ale gdy w drodze powrotnej przewodnik zapowiada fatamorganę (nie, to nie żadna przenośnia, chodzi o to zjawisko na pustyni), sytuacja przybiera inny obrót. Wszyscy sprężają się, by naszykować aparaty i niecierpliwie czekają na foto-stop. Okazuje się jednak, że nawet dla fatamorgany nie możemy się zatrzymać, wszystko co kierowca może dla nas zrobić to zwolnić. Grupa wydaje z siebie jęk bólu i złości, lecz cóż robić – trzeba fotografować przez szybę. Na szczęście fatamorgana jest z nami przez dobre pół godziny jazdy. Nie wiem jak wyszły zdjęcia innym, ale nam się udaje dzięki cierpliwości i profesjonalizmowi mego małżonka. No i troszkę dzięki nowemu Nikonkowi.

Fatamorgana na Saharze w drodze do Abu Simbel

A wracając do samej formy podróżowania w konwoju, zasypaliśmy naszego pilota pytaniami. Powiedział, że konwoje do Abu Simbel jeździły już na długo przed rewolucją w Egipcie i nie mają nic wspólnego z obecnymi niepokojami polityczno-społecznymi. Oficjalne wyjaśnienie tego zjawiska to… brak infrastruktury po drodze. Gdyby cokolwiek się stało, nie ma tam służby zdrowia, straży pożarnej ani policji. Jednak obawiam się, że ani prowadzący konwój wóz policyjny, ani policjant siedzący w każdym autokarze niewiele by zmienili, gdyby np. autokar wykopyrtnął się do rowu, a cztery starsze panie dostały przy tym zawału. Podejrzewam, że brak infrastruktury to tylko wykręt. Może tu chodzić o sprawy militarne – np. przydrożne miny (podkreślam jednak, że to tylko moje luźne fantazje).

           Z konwojem stykamy się także zwiedzając Kair. Trzeciego dnia pobytu w tym niesamowitym, oblepionym smogiem mieście biuro proponuje wycieczkę fakultatywną do Aleksandrii – drogą i dosyć nudną. Postanawiamy więc wynająć w hotelu dwa busiki i objechać Kair własną trasą. W ten sposób stajemy się grupą zorganizowaną, której trzeba przydzielić policjanta bez munduru. Policjant ma na sobie długą, granatową marynarę, pod którą ukrywa dwa pistolety i karabin maszynowy. Chodzi za nami krok w krok i nie pozwala się rozdzielać. Kiedy część grupy wjeżdża na Wieżę Kairską by popatrzeć z góry na miasto, pozostali nie mogą przejść się po pobliskiej dzielnicy ambasad, muszą zasiąść w kawiarence pod wieżą i czekać. „Grupa nie może się rozchodzić” – oznajmia surowo policjant i tego się musimy trzymać do samego końca. Gdy tylko kolumna marszowa się deformuje, policjant dokłada wszelkich starań, by zebrać nas do kupki, dokładnie tak samo jak pies pasterski zagania niesforne stadko owiec.

          Po kairskiej rundce na własną rękę, za którą trzymał nas policjant, do hotelu wracamy przez zakorkowane miasto z fasonem – to znaczy w eskorcie zewnętrznej. Prowadzi nas wyjąca „dyskoteka”, przed którą rozstępują się nawet najgęstsze korki. I wszyscy są zadowoleni: my – bo mamy ubaw, policjanci – bo mogą okazać swoją wyższość nad szarym tłumem zmotoryzowanych, a szary tłum zmotoryzowanych – bo udaje mu się  rozwiązać na każdej ulicy łamigłówkę, jak stworzyć coś z niczego, czyli jak wykroić w chaosie dodatkowy pas ruchu dla szacownej, mrugającej światełkami karawany.

Armia w stanie gotowości na placu Tahrir w Kairze - widok zza bramy Muzeum Narodowego

Jeszcze jednym przejawem opieki prezydenta Sisiego nad turystami, o którym mogę wspomnieć, jest pilnowanie przez policję statków, którymi pływają po Nilu wycieczki. W naszym przypadku policjant siedzi na krzesełku na nabrzeżu, zawsze w pobliżu i zawsze w gotowości bojowej. Gdy grupa schodzi z jednostki pływającej typu statek lub motorówka, np. w Kom Ombo i Edfu, srogi policjant stoi wyprężony i nieruchomy (jakby go wzięli żywcem z „Rezydencji surykatek”) tuż za kładką wiodącą na ląd i pilnuje, żeby wszyscy turyści udali się w zaplanowanym przez organizatora wycieczki kierunku, to jest do świątyni, portu bądź dorożek. Pilnuje także powrotu grupy, poruszając ustami niczym ryba – zapewne liczy ile osób wraca na statek…

Czy to wszystko psuło nam urlop? Nie. Po prostu nie. Takie są obecnie egipskie realia – a w podróżowaniu właśnie realia interesują nas najbardziej. Czuliśmy się dobrze, w miarę komfortowo, bezpiecznie. Czy czulibyśmy się tak samo bez wszechobecności policji? Nie wiem na pewno, ale przypuszczam, że tak. Pod warunkiem, że tak jak to właśnie było, nie wiedzielibyśmy o tym, co się naprawdę dzieje. Telewizja w hotelu niczego nie nadawała, Egipcjanie nabrali wody w usta.

Prowizoryczne blokady ulic w Hurghadzie

A co się wydarzyło w Egipcie podczas naszego pobytu? Oj… działo się! Bractwo Muzułmańskie wzywało naród do wyjścia na ulicę – co ciekawe, m.in. poprzez nagranie na You Tube, wprost nazywające nie przyłączenie się do protestów lenistwem i zmarnowaniem szansy, które Allach na pewno weźmie pod uwagę, gdy przyjdzie czas. W stolicy, a także w kilku innych miastach (m.in. Aleksandrii) zorganizowano antyrządowe demonstracje. Zakładano blokady drogowe, tu i ówdzie zawisał obłok gazu łzawiącego, tu i tam świstały granaty, niósł się huk wystrzelanych pocisków małego kalibru, a ostatecznie wraz z drzazgami, okruchami i śmieciami padali na ulicę ranni i zabici.

           W piątek, 23 stycznia, podczas gdy zwiedzaliśmy z naszą wycieczką Sakkarę, Memfis i Gizę, w Aleksandrii policja (a w każdym razie ją się oto oskarża) zastrzeliła islamistkę. W sobotę 24 stycznia, podczas gdy robiliśmy prywatny objazd dwoma busami po Kairze, niedaleko placu Tahrir zastrzelono poetkę i polityczną aktywistkę, idącą w kobiecym Marszu Pamięci, poświęconym ofiarom z 2011 roku. Zginęła od strzałów z bliska w twarz i plecy, jej krew przelała się przez jej usta, krzyczące wraz z setkami innych ust „Chleb! Wolność! Sprawiedliwość społeczna!” Lecz kto ją zabił – nie wiadomo. Świadkowie przypisują ten mord służbom bezpieczeństwa, mają nawet nagranie wideo, na którym dwaj zamaskowani oficerowie policji trzymają broń wycelowaną w kobietę. Rząd natomiast twierdzi, że na razie śledztwo jest w toku, zaś sprawca, kimkolwiek się okaże, będzie sprawiedliwie osądzony, albowiem nikt nie może być ponad prawem. I pomyśleć, że tego dnia kręciliśmy się po centrum miasta! Jednak niczego (poza obfitością uzbrojonych policjantów) nie widzieliśmy i nie słyszeliśmy żadnych strzałów. Być może wszystko miało miejsce już po naszym powrocie do hotelu… Pogrzeb pochodzącej z Aleksandrii aktywistki odbył się następnego dnia i stał się czymś w rodzaju 1000-osobowej karawany solidarności, płonącej gniewnymi okrzykami „Precz z rządami armii!”

           W niedzielę 25 stycznia, gdy wyjechaliśmy już z Kairu do Hurghady, w kairskim klubie sportowym wybuchła bomba, raniąc dwóch policjantów. Uzbrojeni bojownicy otworzyli ogień z samochodu pod piramidami – dwaj kolejni policjanci zginęli. Na ulicach Kairu, głównie w dzielnicy El Matariya, w zamieszkach padło trupem kilkanaście osób. Protenstanci skandowali hasło „Rewolucja ponad wszystkim”, co rozjuszyło władze. Cztery następne osoby zginęły w Aleksadrii i Delcie Nilu. Agencje informacyjne określiły ten dzień jako najkrwawszy od czasu objęcia prezydentury przez Sisiego. Lecz prawdziwy rekord padł kilka dni później. 29 stycznia, tj. w ostatnim dniu naszego pobytu w Hurghadzie, w miejscowości Arish na Synaju dżihadyści przy użyciu moździerzy i samochodów z ładunkami wybuchowymi zabili co najmniej 32 osoby, głównie pracowników baz policyjnych i wojskowych, ale także przypadkowych cywili.   

Spirala rozkręcała się dalej już po naszym powrocie. W centrum Kairu, na dużej ulicy handlowej, doszło do zamachu bombowego: eksplozja miała miejsce w dość oryginalnym miejscu, bo wewnątrz ulicznego transformatora. 2 lutego na Synaju zginęły kolejne 3 kobiety. 3 lutego na dwóch różnych terminalach kairskiego lotniska wykryto po jednej bombie. Od dnia naszego wyjazdu (15 stycznia) do 6 lutego na Synaju śmierć poniosło w sumie 93 osoby, w tym 45 bojowników i co najmniej kilkunastu cywili, a także żołnierze. 

Dobrze, że już z Egiptu wróciliśmy. Uff! Teraz trzeba się pośpieszyć ze zwiedzaniem Jordanii…

مرحبا

PS1. Gdyby ktoś chciał wiedzieć, gdzie zbierałam informacje o tym, co działo się ostatnio w Egipcie, to podaję źródła: w pierwszym rzędzie CNN, BBC i Reuters, poza tym PAP, angielska Wikipedia i english.alarabiya.net.

PS2. Podsumowując: w Egipcie turyści nie mają się czego bać. A w każdym razie… nie mają do strachu więcej powodów niż zwykli ludzie.